της Nancy Mohrbacher

Image by Freepik

Τα περισσότερα μωρά που θηλάζουν αποκλειστικά μπορούν εύκολα να αυξήσουν ή να μειώσουν την παραγωγή γάλακτος της μητέρας τους, απλώς αλλάζοντας την διάρκεια και την συχνότητα του θηλασμού.

Ωστόσο, οι εργαζόμενες μητέρες, οι μητέρες που βγάζουν γάλα αποκλειστικά με θήλαστρο και οι μητέρες που θηλάζουν βάσει προγράμματος, συχνά ζητούν βοήθεια από ειδικούς όταν η παραγωγή τους μειώνεται.

Ή μπορεί να ζητήσουν βοήθεια για να αποτρέψουν την μείωση της παραγωγής τους μακροπρόθεσμα.

Όταν η παραγωγή γάλακτος δεν εξαρτάται μόνο από το μωρό, μια τεχνική που χρησιμοποιείται με επιτυχία είναι η τεχνική του Μαγικού Αριθμού (Mohrbacher, 2010).

Ο όρος αυτός αναφέρεται στο πόσες φορές καθημερινά χρειάζεται η μητέρα να θηλάζει ή να βγάζει γάλα από το στήθος της για να διατηρήσει την παραγωγή της σταθερή. 

Αν οι φορές που θηλάζει ή βγάζει γάλα καθημερινά είναι σταθερές ή είναι περισσότερες από τον Μαγικό Αριθμό, η παραγωγή της θα είναι σταθερή ή μπορεί και να αυξηθεί.

Αν είναι λιγότερες απ’ αυτό τον αριθμό, η παραγωγή της θα μειωθεί.

Ο ΜΑΓΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΔΥΟ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ:

  • Από το βαθμό πληρότητας του στήθους (πόσο γεμάτο είναι το στήθος)
  • Από την δυνατότητα αποθήκευσης του στήθους.

Ο σκοπός αυτής της τεχνικής είναι να κατανοήσει πλήρως η μητέρα αυτούς τους παράγοντες και να διώξει το άγχος και το μυστήριο που περιβάλει την παραγωγή γάλακτος.

Η γνώση αυτή, όταν προσφέρεται μαζί με κάποια άλλα δεδομένα, αυξάνει την αυτοπεποίθηση της μητέρας για τον θηλασμό και της δίνει την δύναμη να συνεχίσει και να προσαρμόσει το καθημερινό της πρόγραμμα όπως χρειάζεται για να πετύχει τους στόχους της.

Ο βαθμός πληρότητας του στήθους

Κάποιες φορές οι μητέρες ακούν ότι πρέπει να περιμένουν να γεμίσει το στήθος τους πριν θηλάσουν ή αντλήσουν γάλα.

Αυτό είναι λάθος και δείχνει έλλειψη γνώσης του συστήματος παραγωγής γάλακτος.

Οι έρευνες έχουν δείξει ότι όσο πιο γεμάτο είναι το στήθος, τόσο μειώνεται η παραγωγή (Kent, 2007).

Με λίγα λόγια: το γεμάτο στήθος παράγει λιγότερο γάλα (Mohrbacher & Kendall-Tackett, 2010).

Η παραγωγή γάλακτος αυξάνεται όσο το στήθος της μητέρας αδειάζει. Έτσι το μωρό προσαρμόζει εύκολα την παραγωγή γάλακτος της μητέρας του με την ποσότητα που το ίδιο χρειάζεται.

Αν το μωρό χρειάζεται περισσότερο γάλα, θηλάζει πιο συχνά ή/και για πιο πολύ ώρα. Παίρνοντας περισσότερο από το διαθέσιμο γάλα, αυξάνει τον ρυθμό παραγωγής γάλακτος.

Με άλλα λόγια, το άδειο στήθος παράγει γάλα πιο γρήγορα.

Κατά τη διάρκεια της μέρας, ή ακόμα και ανάμεσα στους θηλασμούς, ο ρυθμός παραγωγής γάλακτος μπορεί να διαφέρει πολύ.

Σε μια μελέτη για παράδειγμα, μετά από 6 ώρες χωρίς θηλασμό ή άντληση, η παραγωγή γάλακτος μιας μητέρας από το κάθε στήθος ήταν 22 ml την ώρα (Daly, Kent, Owens & Hartmann, 1996).

Θηλάζοντας  κάθε 90 λεπτά ή αντλώντας πιο πολύ γάλα, η παραγωγή της αυξήθηκε γρήγορα μέσα στην ίδια μέρα στα 56 ml την ώρα.

Η δυνατότητα αποθήκευσης του στήθους (αποθηκευτικές δυνατότητες)

Η δυνατότητα αποθήκευσης του στήθους αναφέρεται στην μεγαλύτερη διαθέσιμη ποσότητα γάλακτος όταν το στήθος είναι πολύ γεμάτο.

Άσχετα με το μέγεθος του στήθους, η αποθηκευτική δυνατότητα καθορίζεται από το μέγεθος του χώρου παραγωγής γάλακτος μέσα στον αδενικό ιστό.

Το μέγεθος του στήθους καθορίζεται κυρίως από τον λιπώδη ιστό (Geddes, 2007).

Η μεγαλύτερη ποσότητα γάλακτος μέσα στο στήθος κάθε μέρα μπορεί να διαφέρει πολύ από μητέρα σε μητέρα. 

Δύο μελέτες βρήκαν διαφορά ανάμεσα στην αποθηκευτική δυνατότητα του κάθε στήθους της ίδιας μητέρας, από 74 έως 606γρ. για το κάθε στήθος (Daly, Owens & Hartmann, 1993; Kent et al., 2006).

Η μητέρα με την μεγαλύτερη αποθηκευτική δυνατότητα συγκέντρωνε και στα δύο της στήθη μέχρι και 90% της ημερήσιας ζήτησης από το μωρό, ενώ η μητέρα με την μικρότερη αποθηκευτική δυνατότητα συγκέντρωνε και στα δύο της στήθη μόνο 20% της ημερήσια πρόσληψης από το μωρό.

Η δυνατότητα αποθήκευσης αντανακλά το χρόνο που χρειάζεται το στήθος της μητέρας για να γεμίσει.

Για παράδειγμα, μια γυναίκα με μικρές αποθηκευτικές δυνατότητες μπορεί να αισθάνεται το στήθος της γεμάτο με 75 ml  γάλακτος.

Ωστόσο, μια γυναίκα με μεγαλύτερες δυνατότητες αποθήκευσης, με την ίδια ποσότητα γάλακτος δεν θα αισθάνεται το στήθος της γεμάτο και δεν θα αρχίσει να μειώνεται ο ρυθμός παραγωγής γάλακτος. Η δεύτερη γυναίκα λοιπόν, μπορεί να κάνει πιο αραιούς θηλασμούς χωρίς να μειωθεί η παραγωγή της.

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι ενώ η αποθηκευτική δυνατότητα μπορεί να επηρεάσει τη συχνότητα του θηλασμού, δεν επηρεάζει την συνολική ικανότητα της μητέρας να παράγει άφθονο γάλα για το μωρό της.

Μια έρευνα έδειξε ότι όλα τα παιδιά των οποίων οι μητέρες είχαν μικρή δυνατότητα αποθήκευσης στο στήθος, κέρδιζαν ικανοποιητικό βάρος (Kent et al., 2006). Για να προσλάβουν ωστόσο την ίδια ποσότητα γάλακτος με άλλα μωρά, θήλαζαν περισσότερες φορές κάθε μέρα.

Ανάλογα με την αποθηκευτική δυνατότητα του στήθους, ο Μαγικός Αριθμός κάθε μητέρας (οι φορές που χρειάζεται να θηλάζει ή να βγάζει γάλα για να κρατήσει σταθερή την παραγωγή της) μπορεί να είναι 3, 4,5 ή 10,11,12.

Αλλά όταν οι θηλασμοί ή οι αντλήσεις της μητέρας πέσουν κάτω από τον δικό της Μαγικό Αριθμό, ο ρυθμός παραγωγής γάλακτος μειώνεται.

Δεδομένα και προσοχή

Επιπλέον του να γνωρίζει μια μητέρα το βαθμό πληρότητας του στήθους και τις αποθηκευτικές του δυνατότητες, υπάρχει ένας ακόμη παράγοντας που είναι βοηθητικός αν τον γνωρίζει η μητέρα.

Οι περισσότερες εργαζόμενες μητέρες καθώς και οι μητέρες που αντλούν γάλα αποκλειστικά, πιστεύουν ότι καθώς το μωρό τους μεγαλώνει θα χρειαστεί να αυξήσουν την παραγωγή τους. Έχουν την εντύπωση ότι – όπως τα μωρά που παίρνουν ξένο γάλα – τα μωρά τους θα χρειάζονται όλο και περισσότερο γάλα καθώς μεγαλώνουν.

Οι μητέρες αυτές συνήθως ανακουφίζονται πολύ όταν μαθαίνουν ότι η ποσότητα γάλακτος που πίνει ένα μωρό ανάμεσα στον 1ο και στον 6ο μήνα μένει αξιοσημείωτα σταθερή, περίπου 750-900ml, με μια μέση αύξηση κατά τη διάρκεια αυτού του διαστήματος της τάξεως των 120ml περίπου (Butte, Lopez-Alarcon, & Garza. 2002).

Αυτό σημαίνει ότι εάν ο θηλασμός συνεχίζεται κανονικά, μετά τον 1ο μήνα η παραγωγή γάλακτος δεν χρειάζεται να αυξηθεί πολύ.

Αφού φτάσει σ’ αυτό το σημείο, η μητέρα μπορεί να εστιαστεί κυρίως στο να διατηρήσει την παραγωγή σταθερή μέχρι τους 6 μήνες, όπου η πρόσληψη γάλακτος από το μωρό θα αρχίσει να μειώνεται λόγω της εισαγωγής στερεών τροφών (Islam, Peerson, Ahmed, Dewey, & Brown, 2006).

Για να δώσουμε στη μητέρα μια ξεκάθαρη εικόνα του πώς οι καθημερινές της επιλογές επηρεάζουν την παραγωγή της, θα ήταν πολύ βοηθητικό να προτείνουμε στην εργαζόμενη μητέρα να εστιάσει την προσοχή της στην παραγωγή της ανά 24ωρο.

Λαμβάνοντας υπόψη την συνολική ημερήσια πρόσληψη γάλακτος από το μωρό, σύντομα γίνεται προφανές ότι όσο περισσότερες φορές θηλάζει το μωρό κάθε μέρα, τόσο λιγότερο μητρικό γάλα θα χρειαστεί όταν δεν είναι μαζί με τη μητέρα του.

Με άλλα λόγια, για κάθε φορά που δεν θηλάζει η μητέρα όταν είναι στο σπίτι, θα πρέπει να αντλήσει περίπου 90-120ml περισσότερο γάλα για να πιει το μωρό της όταν εκείνη θα είναι στη δουλειά.

Πολλές μητέρες δεν αντιλαμβάνονται το γεγονός ότι εάν το μωρό τους κοιμάται περισσότερο κατά τη διάρκεια της νύχτας, αυτές θα πρέπει να αντλήσουν περισσότερο γάλα για να καλύψουν τις ανάγκες του κατά τη διάρκεια της μέρας.

Έχοντας  μια πιο διευρυμένη εικόνα του 24ωρου, οι μητέρες συνήθως καταφέρνουν καλύτερα να διατηρήσουν την παραγωγή τους μακροπρόθεσμα.

Καθώς τα μωρά αρχίζουν να κοιμούνται περισσότερο τη νύχτα, οι θηλασμοί μειώνονται. Επίσης, οι μητέρες στις δυτικές κοινωνίες συνήθως ενθαρρύνονται να ακολουθήσουν το πρόγραμμα των μωρών που πίνουν ξένο γάλα, με το να πιέζουν τα μωρά τους να κάνουν μεγαλύτερους και λιγότερο συχνούς θηλασμούς.

Αυτό το πρόγραμμα ωστόσο δεν είναι σύμφωνο με το θηλασμό, καθώς ο αριθμός των καθημερινών θηλασμών δεν φαίνεται να μειώνεται ανάμεσα στον 1ο και στον 6ο μήνα (Kent et al., 2006).

Όταν μια μητέρα επιστρέψει στη δουλειά της, προτείνετε να σημειώνει τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα πόσες φορές θηλάζει και πόσες φορές αντλεί γάλα.

Τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα προτείνετε να σημειώνει μια μητέρα που αποκλειστικά αντλεί γάλα, πόσο γάλα αντλεί ημερησίως. Η παραγωγή γάλακτος είναι ευκολότερο να αυξηθεί εάν δεν έχει μειωθεί για περισσότερο από δύο εβδομάδες.

Αν η μητέρα προσέχει κάθε εβδομάδα τους ημερήσιους θηλασμούς και τις αντλήσεις (εργαζόμενη μητέρα) ή τις καθημερινές της αντλήσεις (μητέρα που αντλεί αποκλειστικά), θα ξέρει πότε χρειάζονται τροποποιήσεις στη ρουτίνα και θα είναι πιο εύκολο να διατηρήσει την παραγωγή της.

Image by brgfx on Freepik

Βρίσκοντας τον Μαγικό Αριθμό της μητέρας

Μια μητέρα που αντλεί γάλα αποκλειστικά θα έχει εύκολα μια ιδέα του μαγικού αριθμού της, καθώς ξέρει πόσες φορές χρειάζεται να αντλεί για να διατηρήσει σταθερή την παραγωγή της και πότε αρχίζει η παραγωγή της να μειώνεται.

Ένα σημείο που θα πρέπει να προσέξει, είναι οι πρώτες πρωινές αντλήσεις. 

Σε μια έρευνα που έγινε το 1996 με 10 μητέρες που αντλούσαν αποκλειστικά, οι μητέρες που αντλούσαν 300ml γάλακτος ή περισσότερο κατά την πρώτη πρωινή άντληση μπορούσαν να διατηρήσουν σταθερή την παραγωγή τους για μεγάλο χρονικό διάστημα με μόνο 5 αντλήσεις ημερησίως (Mohrbacher, 1996).

Οι μητέρες που αντλούσαν 150ml ή λιγότερο κατά την πρώτη πρωινή άντληση, χρειάζονταν περισσότερες αντλήσεις για να διατηρήσουν την παραγωγή τους.

Για να πάρει μια ιδέα του Μαγικού Αριθμού της μια εργαζόμενη μητέρα (υποθέτοντας ότι θηλάζει αποκλειστικά ένα υγιές μωρό), προτείνετε της να θυμηθεί την άδεια μητρότητας.

Κατά μέσο όρο, πόσες φορές ανά 24ωρο θήλαζε το μωρό της; Επειδή αυτός ο αριθμός θηλασμών  λειτουργούσε καλά για το μωρό, κατά πάσα πιθανότητα ο ίδιος αυτός ο αριθμός χρειάζεται για να διατηρήσει σταθερή την παραγωγή της.

Άρα, ξεκινήστε μ’ αυτό τον αριθμό για να προσδιορίσετε τον Μαγικό Αριθμό. Για παράδειγμα, αν η απάντηση είναι 8 (που είναι ένας μέσος όρος), μπορείτε να υποθέσετε ότι για διατηρήσει σταθερή την παραγωγή της για πολύ καιρό αυτή η μητέρα, θα πρέπει να αντλεί γάλα και να θηλάζει τουλάχιστον 8 φορές ημερησίως.

Αν αντλεί γάλα τρεις φορές όσο είναι στη δουλειά της, αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να θηλάζει πέντε φορές όταν είναι μαζί  με το μωρό της.

Οι περισσότερες εργαζόμενες μητέρες κάνουν με συνέπεια τις αντλήσεις όσο είναι στη δουλειά τους. Αλλά συχνά, καθώς τα μωρά τους μεγαλώνουν, θηλάζουν όλο και λιγότερο όταν είναι στο σπίτι.

Αυτή η αλλαγή  μπορεί να τις κάνει να πέσουν κάτω από τον Μαγικό τους Αριθμό, μειώνοντας την παραγωγή τους.

Γι’ αυτό είναι σημαντικό να μην ρωτάμε μόνο τον αριθμό των αντλήσεων στη δουλειά. Καθώς η παραγωγή γάλακτος ορίζεται με βάση το 24ωρο, είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε και τους θηλασμούς που γίνονται στο σπίτι.

Μια άλλη πολύ σημαντική πληροφορία είναι οι ώρες που μεσολαβούν ανάμεσα στους θηλασμούς (κυρίως τη νύχτα), με μερικές μητέρες να αναφέρουν διαλείμματα τόσο μεγάλα όσο και 12 ώρες.

Αντιμετώπιση προβλημάτων

Η παρακάτω εμπειρία μιας μητέρας μας δίνει ένα καλό παράδειγμα για την εφαρμογή του Μαγικού Αριθμού.

Αυτή η μητέρα ζήτησε βοήθεια γιατί αντλούσε στη δουλειά μόνο τη μισή ποσότητα γάλακτος που χρειαζόταν το μωρό της όσο αυτή έλειπε και ο στόχος της ήταν να θηλάσει τουλάχιστον για ένα χρόνο. Ανησυχούσε ότι το γάλα της εξαφανιζόταν και ότι ο θηλασμός κινδύνευε.

Το μωρό της ήταν 6 μηνών και είχε επιστρέψει στη δουλειά πριν 4 μήνες. Ήταν μακριά απ’ το μωρό της 5 μέρες την εβδομάδα για 8 ώρες κάθε μέρα.  Στη δουλειά αντλούσε συνολικά 180ml γάλακτος και το μωρό της έτρωγε 360ml.

Όταν η παραγωγή της άρχισε να μειώνεται, αυτή η μητέρα ξεκίνησε να παίρνει γαλακταγωγά για να αυξήσει την παραγωγή. Ενώ αυτό δεν λειτουργεί καλά για όλες τις μητέρες, για τη συγκεκριμένη λειτουργούσε. Ωστόσο, κάθε φορά που σταματούσε τα γαλακταγωγά, η παραγωγή της μειωνόταν. Είπε ότι όσο ήταν σε άδεια μητρότητας το μωρό της θήλαζε 9 φορές το 24ωρο.

Τώρα λοιπόν το πρόγραμμά της ήταν πολύ διαφορετικό:

  • Ένας θηλασμός πριν φύγει για τη δουλειά
  • Δύο αντλήσεις  στον εργασιακό χώρο
  • Δύο θηλασμοί το απόγευμα στο σπίτι
  • Το μωρό κοιμόταν 10-12 ώρες τη νύχτα.

Ο ημερήσιος αριθμός λοιπόν έπεσε από τους εννέα θηλασμού στους πέντε ( τρεις θηλασμοί στο σπίτι και δύο αντλήσεις στη δουλειά).

Ο ειδικός εξήγησε στη μητέρα ότι ο βαθμός πληρότητας του στήθους και η αποθηκευτική του δυνατότητα επηρεάζει τον Μαγικό Αριθμό.

Εξήγησε επίσης ότι το διάλειμμα 10-12 ωρών τη νύχτα (η πληρότητα του στήθους μειώνει την παραγωγή) και η μείωση των θηλασμών από εννιά σε πέντε, εξηγούσαν την δυσκολία της να διατηρήσει την παραγωγή της σταθερή.

Όταν το μωρό της άρχισε να κοιμάται τόσο πολύ, στην αρχή η μητέρα ξυπνούσε τη νύχτα για να αντλήσει γάλα, κάτι το οποίο της επέτρεπε να αποθηκεύει αρκετό γάλα για την ημέρα.

Ωστόσο, καθώς το μωρό της μεγάλωνε σταμάτησε να αντλεί γάλα τη νύχτα και θήλαζε λιγότερο τη μέρα στο σπίτι, γιατί μια φίλη της είπε ότι τα μεγαλύτερα μωρά χρειάζεται να τρώνε λιγότερες φορές.

Μετά από την κατανόηση των παραγόντων που επηρεάζουν την παραγωγή γάλακτος, η μητέρα αυτή συνειδητοποίησε ότι η αποθηκευτικές δυνατότητες του στήθους της ήταν μικρές. Ο στόχος της ήταν να θηλάσει για ένα χρόνο τουλάχιστον, κι έτσι άλλαξε την καθημερινή της ρουτίνα.

Άρχισε να θηλάζει πιο συχνά όσο ήταν στο σπίτι. Επίσης αποφάσισε αντί να ξυπνάει το μωρό της τη νύχτα, να ξυπνάει η ίδια μια φορά για να αντλήσει γάλα.

Οπλισμένη με τη γνώση του πώς λειτουργεί η παραγωγή γάλακτος, ήξερε πια πώς να προσαρμόσει την καθημερινή της ρουτίνα για να φτάσει στο στόχο της. Σαν αποτέλεσμα, αυτή η μητέρα δεν είχε άλλα προβλήματα με την παραγωγή της και κατάφερε να φτάσει τον στόχο της.

Ο Μαγικός Αριθμός είναι μια μέθοδος που εστιάζει στα βασικά.

Φυσικά, μια μητέρα μπορεί να έχει μειωμένη παραγωγή για άλλους λόγους, όπως ο υποθυρεοειδισμός, οι πολυκυστικές ωοθήκες, η χρήση αντισυλληπτικών, κα. Ακόμα κι έτσι, πάντα έχει νόημα να ξεκινάμε από τα βασικά.

Επειδή η παραγωγή γάλακτος είναι μια πολύ δυναμική διαδικασία, η επιστροφή στα βασικά συνήθως απαντάει στα προβλήματα παραγωγής μιας μητέρας.

Κατά τη διάρκεια των αιώνων, η επιβίωση του ανθρώπινου είδους βασίστηκε στην ικανότητα των γυναικών να παράγουν γάλα. Ωστόσο, μερικές φορές, για να φτάσει μια μητέρα στο στόχο της να θηλάσει, πρέπει πρώτα να μάθει πώς λειτουργεί αυτή η διαδικασία.

Μετάφραση: Βίκυ Φαρδογιάννη – Πιστοποιημένη Σύμβουλος Θηλασμού IBCLC

Αυτό το άρθρο έχει ένα σχόλιο

  1. Μαρία

    Ευχαριστούμε πολύ για το διαφωτιστικό άρθρο. Απαντά σε βασικά ζητήματα που απασχολούν τις εργαζόμενες μητέρες. Καλές αντλήσεις σε όλες!

Αφήστε μια απάντηση