bibliariopaidiou

Το νέο βιβλιάριο υγείας παιδιού που ετοιμάστηκε το 2016 από το Ινστιτούτο Υγείας Παιδιού είναι κατά πολύ καλύτερο από το προηγούμενο συνολικά. Οι νέοι γονείς θα έχουν ένα πολύ καλύτερο εργαλείο για την υγεία και εξέλιξη του παιδιού τους στα χέρια τους για τους εξής λόγους:

  • Στο προηγούμενο βιβλιάριο οι πληροφορίες και επεξηγήσεις για τους γονείς βρίσκονταν συνολικά σε ένα δεύτερο βιβλιαράκι. Αυτό δημιουργούσε πολλά προβλήματα: αρκετοί γονείς το παρατούσαν σύντομα κάπου και δεν το συμβουλεύονταν καθόλου, κρατούσαν μόνο το πρώτο βιβλιαράκι με τις καταχωρήσεις που χρησιμοποιείται κατά τις επισκέψεις στους γιατρούς. Έχω δει λίγους γονείς να το έχουν διαβάσει και ακόμα λιγότερους να το συμβουλεύονται τακτικά ανά ηλικιακό στάδιο του παιδιού τους. Το νέο βιβλιάριο υγείας εξαναγκάζει γονείς και γιατρούς να συζητούν τις πληροφορίες κάθε ηλικιακού σταδίου, που είναι ενσωματωμένες σε ένα και μοναδικό βιβλιαράκι, παράλληλα με τις καταχωρήσεις για επισκέψεις.
  • Το νέο βιβλιάριο υγείας είναι πολύ πιο αναλυτικό ανά ηλικία, εξαναγκάζοντας γιατρούς και γονείς να καταγράφουν πιο λεπτομερή στοιχεία για την εξέλιξη της υγείας του παιδιού τους. Είναι ακόμα θεμελιώδες ότι τώρα πλέον υπάρχουν αναλυτικές επισκέψεις και καταγραφές σε ηλικίες ορόσημα, πράγμα που δεν υπήρχε στο προηγούμενο.
  • Η δήλωση από τις πρώτες σελίδες «Κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης και εξέλιξης της διάπλασης και συμπεριφοράς. Αποφεύγετε τις συγκρίσεις ανάμεσα στα παιδιά» θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντική. Έντονο πρόβλημα καθημερινό για πολλούς γονείς που συνεχώς συγκρίνουν τα παιδιά τους με τα γύρω ή με κάποιον ιδανικό ανύπαρκτο μέσο όρο, αλλά και για αρκετούς γιατρούς που δεν κατανοούν την ποικιλία και το εύρος της φυσιολογικής ψυχοσωματικής ανάπτυξης των παιδιών και μπορεί να αγχώνουν αναίτια τους γονείς.
  • Καθιστά σαφές από την αρχή ότι οι ηλικίες που αφορά το βιβλιάριο και η παιδιατρική εξέταση εκτείνονται ως και 18 ετών, δίνοντας έτσι έμφαση σε πιο εξειδικευμένη παρακολούθηση της δύσκολης φάσης της εφηβείας.
  • Έχει πιο αναλυτικό οικογενειακό ιστορικό (σελ.10).
  • Στο ιστορικό της εγκυμοσύνης (σελ.11) ζητείται συγκεκριμένα ιστορικό εμβολίων στην κύηση– που πρέπει να γίνονται στην σεζόν της γρίπης και το αντικοκκυτικό σε περίπτωση που δεν έχει γίνει πρόσφατα στη γυναίκα.
  • Στο ιστορικό τοκετού (σελ.11) ζητείται η αιτία καισαρικής, πρώτη προσπάθεια να γίνει υποτυπώδης έλεγχος στους λόγους που καταλήγουν πάνω από οι μισές έγκυες στη χώρα μας να γεννούν με καισαρική.
  • Στο ιστορικό τοκετού ακόμα ζητείται να καταγραφεί από τον μαιευτήρα αν έγινε καθυστερημένη εκτομή ομφάλιου λώρου, συνιστώμενη πλέον πρακτική που πρέπει πια να συζητείται και να καταγράφεται από τους επαγγελματίες υγείας.
  • Για τον μητρικό θηλασμό, από το παλιό βιβλιάριο έχει διαγραφεί η φράση «Τα περισσότερα βρέφη παίρνουν το 90% του γάλακτος που χρειάζονται τα πρώτα 5 λεπτά. Συνήθως θηλάζουν 10-15 λεπτά.» που μπορεί να παραπλανήσει σοβαρά και δεν ανταποκρίνεται στην επιστημονική πραγματικότητα. 
  • Έχει επίσης διαγραφεί από το παλιό βιβλιάριο η φράση «Πρέπει κάθε φορά να θηλάζει από τον ένα μόνο μαστό, γιατί προς το τέλος του θηλασμού το γάλα είναι πιο πλούσιο σε λιπαρά και ενέργεια», φράση που είναι εκτός επιστημονικής πραγματικότητας και επίσης μπορεί να παραπλανήσει σοβαρά.
  • Επισημαίνεται συγκεκριμένα η ανάγκη συνδιαμονής μητέρας και παιδιού στο μαιευτήριο, ως παράγοντα που συμβάλλει στην επιτυχία του μητρικού θηλασμού και της σύνδεση των δύο.
  • Στην σελ.16 υπάρχει συγκεκριμένη ερώτηση «Τοποθετήθηκε το νεογνό στο στήθος της μητέρας αμέσως μετά τον τοκετό;»
  • Προστέθηκε ειδική καταχώρηση για οξυμετρία κατά την περίοδο του νεογεννήτου (SaO2), εξέταση που έχει αποδειχθεί τεκμηριωμένα ότι πρέπει να γίνεται ως ρουτίνα screening σε όλα τα νεογνά, πριν το εξιτήριο στο σπίτι.
  • Προστέθηκε ειδική καταχώρηση για την εξέταση ακοής ως εξέταση ρουτίνας screening στο μαιευτήριο (ωτοακουστικές εκπομπές) (σελ.17).
  • ΔΕΝ αναφέρονται στην ίδια σελίδα άλλοι προληπτικοί έλεγχοι που δεν έχουν καμία επιστημονική τεκμηρίωση να γίνονται σε όλα τα νεογέννητα, όπως υπέρηχος ισχύων, υπέρηχος καρδιάς, οφθαλμολογικός έλεγχος, άλλες αιματολογικές εξετάσεις για σπάνια μεταβολικά νοσήματα, εξετάσεις που προτείνονται αφειδώς σε ιδιωτικά μαιευτήρια. Οι γονείς επιτέλους πρέπει να ενημερωθούν σωστά από τους επαγγελματίες υγείας για το ότι οι μόνες επιστημονικά τεκμηριωμένες εξετάσεις ως καθολικό προληπτικό μέτρο στη γέννηση πρέπει να είναι το τεστ ακοής και το Guthrie test, οτιδήποτε άλλο για υγιή τελειόμηνα βρέφη είναι προαιρετικό και μη απαραίτητο.
  • Στο εξιτήριο από το μαιευτήριο υπάρχει ρητά η ερώτηση «Αιτία χορήγησης τροποποιημένου γάλακτος» (σελ.18), πρώτη προσπάθεια να διαπιστωθεί γιατί δίνεται ξένο γάλα και να «αναγκαστούν» επαγγελματίες υγείας να συζητήσουν λόγους ιατρικούς χορήγησης υποκατάστατου μητρικού γάλακτος.
  • Έμφαση στην αγκαλιά και το baby wearing (Πάρτε το μωρό στην αγκαλιά σας ή βάλτε το σε ένα μάρσιπο αγκαλιάς ώστε να είναι σε στενή επαφή μαζί σας… Το μωρό σας δεν «κακομαθαίνει» κρατώντας το αγκαλιά (σελ.21).
  • Πάρα πολύ καλή καταχώρηση για τον ύπνο των βρεφών: «Τα μωρά έχουν διαφορετικές ανάγκες ύπνου μεταξύ τους. Τα νεογέννητα ξυπνούν αρκετές φορές στη διάρκεια της νύχτας για να φάνε. Στην ηλικία των 2 μηνών αρχίζουν να κοιμούνται συνεχόμενα για μεγαλύτερο διάστημα στη διάρκεια της νύχτας. Μετά την ηλικία των 6 μηνών, μερικά μωρά που είχαν συνεχόμενο ύπνο, αρχίζουν να ξυπνάνε ξανά. Πρόκειται για ένα φυσιολογικό αναπτυξιακό στάδιο των βρεφών που έχει να κάνει με τη συνειδητοποίηση της ατομικότητάς τους και την ανάγκη να επιβεβαιώσουν την παρουσία του προσώπου φροντίδας. Η ανταπόκρισή των γονέων σ’ αυτά τα συχνά ξυπνήματα βοηθά τα παιδιά να ανακουφιστούν από το άγχος και την ανασφάλεια και να ξεπεράσουν ομαλά αυτή τη φάση ανάπτυξης» (σελ.22).
  • Στο καινούργιο βιβλιάριο υπάρχει καταχώρηση για την ασφαλή μετακίνηση σε αυτοκίνητο (σελ.23), «Η χρήση καθίσματος με «μέτωπο προς τα πίσω» συνιστάται για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο διάστημα», και «Μην αφήνετε ποτέ ένα μωρό μόνο του στο αυτοκίνητο».
  • Συγκεκριμένη αποθάρρυνση χρήσης στράτας: «Μη χρησιμοποιείτε στράτα γιατί εκθέτει το βρέφος και το μικρό νήπιο σε αυξημένο κίνδυνο για ατυχήματα. Επιπλέον, δεν προάγει την κινητική ωρίμανση του παιδιού».
  • Τα βρέφη χρειάζονται συντροφιά και αλληλεπίδραση για την υγιή τους ανάπτυξη, αξία δεν είναι να παίζουν μόνα: «Η συντροφιά του ενήλικα, είναι πολύ σημαντική για την ασφάλεια και τη συναισθηματική ανάπτυξη των βρεφών. Μιλήστε στο μωρό σας όταν το κάνετε μπάνιο, το ντύνετε ή το αλλάζετε, ετοιμάζετε το γεύμα του, πάτε βόλτα. Είναι η βάση για επικοινωνία, αλληλεπίδραση και εξέλιξη του λόγου».
  • Σωστά έχουν απομακρυνθεί φράσεις του παλιού βιβλιαρίου σχετικά με την εισαγωγή στερεών τροφών όπως η «η πρώτη στερεά τροφή που συνήθως τρώει το βρέφος είναι κρέμες από ρυζάλευρο» και έχουν αντικατασταθεί με σωστές γενικές αρχές: «Η σειρά εισαγωγής και το είδος των τροφών δεν έχουν απαραίτητα τόση σημασία και εξαρτώνται από τις διατροφικές συνήθειες των λαών και της οικογένειας. Πρέπει όμως να εξασφαλίζεται η συνολική επάρκεια των θρεπτικών συστατικών».
  • Το νέο βιβλιάριο υγείας παιδιού υιοθετεί την παρακολούθηση της σωματικής αύξησης παιδιών με βάση τα πρότυπα ανάπτυξης ΠΟΥ, που αντανακλούν την επιθυμητή σωματική αύξηση για όλα τα παιδιά του κόσμου (σελ.71).

Από την άλλη πλευρά υπάρχουν συγκεκριμένα θέματα στα οποία πιστεύω ότι το νέο βιβλιάριο υγείας θα μπορούσε να είναι πιο ενημερωμένο και πληρέστερο:

  • H δήλωση «Σύμφωνα με σύγχρονα δεδομένα, η συχνότητα του «συνδρόμου αιφνίδιου βρεφικού θανάτου» μειώνεται εάν το μωρό κοιμάται ανάσκελα και εάν κατά τους πρώτους 6 μήνες κοιμάται στο δωμάτιο των γονέων, αλλά όχι στο κρεβάτι τους» είναι ακριβής επιστημονικά. Ωστόσο, οι ενημερωμένες συστάσεις μιλούν για ύπνο κοντά στους γονείς και κοντά στη θηλάζουσα μητέρα καθ’ όλο τον πρώτο χρόνο της ζωής, πόσο δε μάλλον όταν στο ίδιο το καινούργιο βιβλιάριο λίγο πιο πριν αναγνωρίζεται ότι ο ύπνος κατά τους 2-6 μήνες είναι συχνά καλύτερος από το στάδιο ανάπτυξης των 6-12 μηνών, όταν και το βρέφος αναπτύσσει περισσότερο άγχος αποχωρισμού, περισσότερο άγχος με ξένα πρόσωπα και καταστάσεις, και έχει επώδυνη έκφυση δοντιών. Θα ήταν λοιπόν καλύτερα η δήλωση να μιλάει για ύπνο κοντά στους γονείς κατά τουλάχιστον τους πρώτους 12 μήνες της ζωής του μωρού.
  • Επιπλέον, ένα σύγχρονο εγχειρίδιο για γονείς οφείλει να αναγνωρίζει την συχνή πρακτική της συγκοίμησης, και τα επιστημονικά δεδομένα που δίνουν αύξηση της συχνότητας και διάρκειας θηλασμού σε δυάδες μητέρας – βρέφους που κοιμούνται με ασφάλεια μαζί. Η τελευταίες επιστημονικά τεκμηριωμένες οδηγίες απομακρύνονται από την αφοριστική λογική της «απαγόρευσης» συγκοίμησης μητέρας βρέφους, αλλά αντίθετα παρέχουν λεπτομερείς οδηγίες για προυποθέσεις ασφάλειας εφόσον οι γονείς επιλέγουν το co-sleeping (βλέπε ενημερωτικό φυλλάδιο για συγκοίμηση της UNICEF UK και οδηγίες για ασφαλή ύπνο βρεφών από Infant Sleep Lab laboratory του πανεπιστημίου Durham UK).
  • Η φράση «Ο μητρικός θηλασμός αποτελεί τον ιδανικό τρόπο διατροφής του βρέφους» (σελ.14) βρίσκεται εκτός επιστημονικής πραγματικότητας. Δεν είναι το ιδανικό, αλλά το φυσιολογικό ή το σύνηθες στην βρεφική διατροφή.
  • Χρειάζεται ρητή οδηγία κατά το εξιτήριο από το μαιευτήριο όλες οι μητέρες, ειδικά εκείνες που θηλάζουν, να βλέπουν από κοντά μέσα σε 48-72 ώρες επαγγελματία υγείας που να γνωρίζει θηλασμό και να δύναται να κάνει πλήρη εκτίμηση ενός θηλασμού για την τοποθέτηση του μωρού στο στήθος και την αποτελεσματικότητα απομύζησης γάλακτος. Η οδηγία είναι επιστημονικά τεκμηριωμένη εδώ και καιρό και θα έπρεπε να δίνεται για κάθε νεογέννητο. Υπερβολικά πολλές μητέρες ακόμα και τώρα, ακόμα και με αρκετή ενημέρωση για τον θηλασμό, πέφτουν σε αυτήν την παγίδα να μην έχουν καμία εκτίμηση της κατάστασης κατά τις πρώτες 5-6 κρίσιμες μέρες στο σπίτι, όταν και πολλά προβλήματα μπορούν να προληφθούν και να αντιμετωπιστούν έγκαιρα.
  • Η εισαγωγή μη πολτοποιημένων τροφών αναφέρεται από τους 12 μήνες και άνω. Σύμφωνα με την επιστημονική τεκμηρίωση η εισαγωγή μη αλεσμένων πρέπει να γίνει πριν τον χρόνο, συγκεκριμένα πριν τους 9 μήνες της ζωής του μωρού.
  • Στο θέμα του αυτισμού δεν γίνεται αναφορά στο νέο βιβλιάριο υγείας παιδιού. Αντίθετα στο παλιό δινόταν πλήρως το ανιχνευτικό τεστ αυτιστικής διαταραχής για να συμπληρώνεται για όλα τα παιδιά περί την ηλικία των 18 μηνών. Θεωρώ ότι θα πρέπει να υπάρχει εκτενής καταχώρηση για το θέμα.
  • Θα ήταν προτιμότερο στην καταχώρηση εμβολιασμών να υπήρχε έμφαση για ποιο αναλυτική καταχώρηση– για κάθε εμβολιασμό να υπάρχει πεδίο ημερομηνίας, ονόματος, σημείου εμβολιασμού, ημερομηνίας λήξης εμβολίου, batch number και υπογραφή γιατρού.
  • Δεν γίνεται καμία απολύτως αναφορά στο εμβόλιο μηνιγγίτιδας Β, κάτι που θα διαιωνίσει την σύγχυση μεταξύ των γονιών για το θέμα.
  • Λείπουν οι επεξηγήσεις για το συνιστώμενο πρόγραμμα εμβολιασμών, που υπήρχαν στο παλιότερο βιβλιάριο. Τις θεωρώ χρήσιμες για να τις διαβάζει συχνά κάθε νέος γονιός. Με δεδομένη και την επιδημία εμβολιοφοβίας, θα έπρεπε να υπάρχουν σε αυτό το νέο βιβλιάριο και κάποια λόγια για την αναγκαιότητα γενικά των εμβολιασμών και πιο ειδικά των συγκεκριμένων συνιστώμενων εμβολίων.
  • Από το νέο βιβλιάριο λείπουν πληροφορίες και συμβουλές για τον πυρετό, ενώ στο παλιότερο υπήρχε ολοσέλιδο με σωστές γενικές οδηγίες (σελ.56).
  • Μέσα σε 90 σελίδες δεν υπάρχει ούτε μία φορά η λέξη «μαία», ούτε η λέξη «IBCLC» ή σύμβουλος γαλουχίας. Οι γονείς όμως χρειάζονται καθοδήγηση για το σε ποιους επαγγελματίες υγείας να απευθύνονται κατάλληλα. Η συμβολή της μαίας πρέπει να αναγνωριστεί στην περιγεννητική φροντίδα, και υπάρχουν πολλές που κάνουν υπέροχη δουλειά και στο μαιευτήριο και μετά στο σπίτι, και σε σχέση με τον θηλασμό. Θα ήταν καλύτερο αν σε κάθε καταχώρηση για υπογραφή στην περιγεννητική φάση υπήρχε και η λέξη μαία δίπλα σε εκείνη του γιατρού. Από την άλλη μεριά, επαγγελματίες υγείας για τη γαλουχία υπάρχουν, δεν είναι ταμπού, πάνω από 100 επαγγελματίες υγείας ήδη στην Ελλάδα έχουν ξοδέψει χρόνο χρήμα για κατάλληλη εκπαίδευση και κατάρτιση στην γαλουχία, και για συνεχιζόμενη εκπαίδευση, χρειάζεται να επιβραβεύουμε την διάθεση ενός επαγγελματία να γίνει καλύτερος στη δουλειά του και να προσφέρει υπηρεσίες με βάση την τελευταία επιστημονική τεκμηρίωση, όχι να ρίχνουμε την προσπάθεια αριστείας στον κάλαθο των αχρήστων ή να την πετάμε σαν ρετσινιά, για να γίνει πιο πολιτικό το σχόλιό μου.

Συνολικά πρόκειται για πολύ καλή δουλειά, ευκαιρία για καλύτερη παρακολούθηση της υγείας των παιδιών. Καλό είναι παλιοί γονείς να το διαβάσουν αναλυτικά για να ενημερωθούν σύγχρονα, ενώ νέοι γονείς χρειάζεται να το προσέχουν, να το παίρνουν μαζί τους σε κάθε επίσκεψή τους σε υγειονομική μονάδα και στα ταξίδια τους με τα παιδιά, να το ενημερώνουν και να το συμβουλεύονται ανά στάδιο ανάπτυξης. Οι επαγγελματίες υγείας έχουν ευθύνη να το ενημερώνουν επαρκώς και να συζητούν με τις γονείς με βάση τις καλές αφορμές που το βιβλιάριο παρέχει ανά ηλικία του παιδιού.

Στέλιος Παπαβέντσης – Παιδίατρος, MBBS MRCPCH DCH IBCLC 2017

Αφήστε μια απάντηση